Trả lương theo sản phẩm là hình thức tính lương dựa vào năng suất làm việc thực tế của người lao động. Cách trả lương này giúp doanh nghiệp khuyến khích hiệu quả công việc, đồng thời tạo động lực để nhân viên tăng năng suất và cải thiện chất lượng của sản phẩm. Cùng AZTAX tìm hiểu thêm về ưu và nhược điểm của hình thức trả lương theo sản phẩm trong bài viết này nhé!
1. Trả lương theo sản phẩm là gì?
Hình thức trả lương theo sản phẩm là một phương pháp trả lương dựa trên kết quả lao động cụ thể của mỗi cá nhân. Theo đó, mức thu nhập của người lao động được tính dựa vào số lượng và chất lượng sản phẩm hoặc là dịch vụ họ hoàn thành, thay vì dựa vào thời gian làm việc cố định. Cách tính lương này thường áp dụng đơn giá cho mỗi sản phẩm hoặc đầu việc, giúp khuyến khích người lao động nâng cao năng suất, đồng thời nhằm đảm bảo tính công bằng giữa mỗi người lao động.
Xem thêm: Tiền lương là gì?
2. Ưu và nhược điểm của trả lương theo sản phẩm
Ưu điểm:
- Hình thức trả lương theo sản phẩm đem lại nhiều giá trị thiết thực cho cả người sử dụng lao động và người lao động. Cách thức này đóng vai trò là đòn bẩy thúc đẩy năng suất làm việc, khuyến khích nhân viên nỗ lực nâng cao tay nghề, đồng thời phát huy tính sáng tạo trong quá trình lao động. Việc sử dụng thiết bị, máy móc và công cụ hỗ trợ cũng trở nên hiệu quả hơn, góp phần tối ưu hóa hiệu suất công việc.
- Ngoài ra, phương pháp tính lương dựa trên sản phẩm hoàn thành giúp doanh nghiệp dễ dàng quản lý chi phí nhân công, tăng cường khả năng kiểm soát quy trình sản xuất và cải thiện chất lượng đầu ra. Người lao động được hưởng quyền chủ động về thu nhập, tương ứng với năng lực và mức độ cống hiến, từ đó nâng cao tinh thần làm việc và sự gắn bó lâu dài. Hơn nữa, các thắc mắc liên quan đến mức khoán hoặc quy trình nghiệm thu cũng dễ dàng được điều chỉnh, đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong nội bộ doanh nghiệp.
- Mô hình này còn tạo điều kiện để cá nhân và tập thể cùng phát triển, gắn kết lợi ích riêng với lợi ích chung, đồng thời thúc đẩy trách nhiệm, tinh thần hợp tác giữa các thành viên trong tổ chức.
Nhược điểm:
- Dù mang lại nhiều lợi ích, chế độ lương theo sản phẩm cũng tiềm ẩn một số bất cập. Áp lực đạt chỉ tiêu sản lượng có thể khiến người lao động tập trung quá mức vào số lượng, dẫn đến việc xem nhẹ yếu tố chất lượng, nhất là khi cơ chế giám sát chưa chặt chẽ.
- Cạnh tranh nội bộ có thể phát sinh, ảnh hưởng đến mối quan hệ đồng nghiệp và làm giảm tính đoàn kết trong đội nhóm. Những nhân sự mới vào nghề hoặc thiếu kinh nghiệm có thể gặp khó khăn trong việc bắt nhịp công việc, cảm thấy gò bó và ít có không gian phát triển năng lực cá nhân.
- Thêm vào đó, mô hình này đôi khi tạo ra khoảng cách giữa những người làm việc năng suất cao và nhóm lao động có hiệu suất thấp, gây ra cảm giác bất công, từ đó làm giảm động lực phấn đấu của một bộ phận nhân viên tích cực.
3. Phân loại lương theo sản phẩm
Căn cứ vào Bộ luật Lao động 2019 số 45/2019/QH14, lương theo phẩm là sự gắn kết giữa người lao động với kết quả làm việc:
- Lương theo sản phẩm trực tiếp cá nhân là việc trả lương dựa trên số lượng sản phẩm cá nhân hoàn thành theo đơn giá đã quy định. Cách này giúp tăng năng suất và người lao động dễ tính lương, nhưng có thể dẫn đến cạnh tranh cá nhân và làm giảm tinh thần đồng đội.
- Lương theo sản phẩm tập thể áp dụng cho công việc nhóm, thu nhập tính trên kết quả chung. Phương pháp này thúc đẩy đoàn kết và trách nhiệm, nhưng có nguy cơ xảy ra tình trạng ỷ lại và thiếu công bằng.
- Lương theo sản phẩm gián tiếp trả cho lao động phụ, phụ thuộc vào kết quả của lao động chính. Hạn chế là lao động phụ thiếu sự chủ động và sáng tạo do phải phụ thuộc vào người khác.
- Lương theo sản phẩm có thưởng tính lương theo sản phẩm hoàn thành, kèm thưởng nếu vượt chỉ tiêu hoặc chất lượng cao. Cách này khuyến khích năng suất, nhưng có thể tạo cạnh tranh quá mức và gây mâu thuẫn giữa các cá nhân.
Xem thêm: Quy định về mức lương thử việc hiện nay
Xem thêm: Lương khoán là gì?
4. Quy định của pháp luật về cách tính lương theo sản phẩm
Căn cứ vào khoản 3 Điều 97 Bộ luật lao động 2019 số 45/2019/QH14 quy định về kỳ hạn trả lương theo sản phẩm:
Điều 97. Kỳ hạn trả lương
3. Người lao động hưởng lương theo sản phẩm, theo khoán được trả lương theo thỏa thuận của hai bên; nếu công việc phải làm trong nhiều tháng thì hằng tháng được tạm ứng tiền lương theo khối lượng công việc đã làm trong tháng.
Người lao động hưởng lương sẽ được nhận theo thỏa thuận với người sử dụng lao động lúc đầu. Cách tính tiền lương theo sản phẩm được tính như sau:
4.1 Cách tính lương theo sản phẩm ngày thường
4.1.1 Cách tính lương theo sản phẩm trực tiếp của cá nhân
| Lương theo sản phẩm | = | Số lượng sản phẩm hoàn thành | x | Đơn giá sản phẩm |
Lưu ý: Đơn giá sản phẩm được tính bởi giá tiền tính trên một đơn vị sản phẩm
Ví dụ: Một công nhân hoàn thành 200 chiếc áo với đơn giá 50.000 VND/chiếc.
Lương = 200 x 50.000 = 10.000.000 VND
4.1.2 Cách tính lương theo sản phẩm tập thể
| Lương theo sản phẩm | = | Số lượng sản phẩm hoàn thành chung của tập thể | x | Đơn giá |
Ví dụ: Một nhóm công nhân hoàn thành 500 chiếc áo, với đơn giá 50.000 VND/chiếc.
Tổng lương của cả nhóm = 500 x 50.000 = 25.000.000 VND.
4.1.3 Cách tính lương theo sản phẩm gián tiếp
| Lương theo sản phẩm gián tiếp | = | Đơn giá sản phẩm phục vụ | x | Số sản phẩm mà công nhân chính đạt được. |
Ví dụ: Một công ty sản xuất bàn ghế thuê một đội công nhân làm nhiệm vụ vận chuyển nguyên liệu và dụng cụ để phục vụ cho công nhân chính sản xuất. Đơn giá sản phẩm phục vụ là 5.000 VND/sản phẩm. Giả sử trong tháng, công nhân chính của công ty đã sản xuất được 1.000 sản phẩm. Như vậy, lương của công nhân phục vụ (gián tiếp) sẽ được tính như sau:
Lương = 5.000 VND x 1.000 sản phẩm = 5.000.000 VND
4.1.4 Cách tính lương theo sản phẩm có thưởng
| Lương theo sản phẩm | = | Lương sản phẩm + [(% tiền thưởng so với sản phẩm cho 1% hoàn thành vượt mức sản phẩm x phần trăm hoàn thành vượt mức sản lượng)/100 x lương sản phẩm] |
Ví dụ: Một công ty may mặc trả lương cho công nhân theo sản phẩm. Đơn giá cho mỗi sản phẩm là 50.000 VND. Nếu công nhân hoàn thành vượt mức sản lượng quy định, họ sẽ được thưởng 2% lương sản phẩm cho mỗi 1% vượt mức.
Giả sử:
- Mức sản lượng quy định là 100 sản phẩm/tháng.
- Trong tháng, một công nhân sản xuất được 120 sản phẩm, tức là vượt mức 20%.
Cách tính lương theo sản phẩm có thưởng sẽ như sau:
- Lương sản phẩm = 50.000 VND x 120 = 6.000.000 VND
- Tiền thưởng = [2% x 20 / 100] x 6.000.000 VND = 0.4 x 6.000.000 VND = 2.400.000 VND
- Lương theo sản phẩm = 6.000.000 VND + 2.400.000 VND = 8.400.000 VND
4.1.5 Trong trường hợp làm vào ban đêm thì lương theo sản phẩm được tính bằng công thức sau:
| Lương làm ban đêm theo sản phẩm | = | Tiền lương sản phẩm của ngày làm việc bình thường + Đơn giá tiền lương sản phẩm của ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất 30% x Số giờ làm việc vào ban đêm |
Ví dụ: Một công nhân làm việc trong nhà máy sản xuất linh kiện điện tử được trả lương theo sản phẩm. Đơn giá lương cho mỗi sản phẩm trong ngày làm việc bình thường là 100.000 VND. Trong một ca làm đêm, công nhân này làm được 10 sản phẩm và đã làm việc 8 giờ vào ban đêm. Theo quy định, lương làm đêm phải được tính thêm ít nhất 30%.
Cách tính lương làm ban đêm theo sản phẩm sẽ như sau:
- Tiền lương sản phẩm = 100.000 VND x 10 sản phẩm = 1.000.000 VND
- Lương làm thêm ban đêm = 100.000 VNĐ x 30% x 8 giờ = 100.000 VND x 0.3 x 8 = 240.000 VND
- Lương làm ban đêm theo sản phẩm = 1.000.000 VND + 240.000 VND = 1.240.000 VND
4.2 Cách tính lương làm thêm giờ theo sản phẩm
4.2.1 Đối với người lao động khi làm thêm giờ để hoàn thành số sản phẩm vượt chỉ tiêu. Tiền lương được tính theo công thức sau:
| Lương làm thêm giờ theo sản phẩm | = | Đơn giá tiền lương sản phẩm của ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất (150% hoặc 200% hoặc 300%) x số sản phẩm làm thêm |
Ví dụ: Một công ty sản xuất giày trả lương cho công nhân theo sản phẩm. Đơn giá cho mỗi sản phẩm trong ngày làm việc bình thường là 80.000 VND. Giả sử công nhân làm thêm vào ngày nghỉ hàng tuần (200%) và sản xuất thêm 15 sản phẩm.
Cách tính lương làm thêm giờ theo sản phẩm sẽ như sau:
Lương làm thêm giờ = 80.000 VND x 200% x 15 sản phẩm = 80.000 VND x 2 x 15 = 2.400.000 VND
4.2.2 Trong trường hợp làm thêm giờ vào ban đêm thì lương theo sản phẩm được tính bằng công thức sau:
| Lương làm thêm giờ ban đêm theo sản phẩm | = | Đơn giá tiền lương sản phẩm của ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất 150% hoặc 200% hoặc 300% + Đơn giá tiền lương sản phẩm của ngày làm việc bình thường x Mức ít nhất 30% + 20% x Đơn giá tiền lương sản phẩm vào ban ngày của ngày làm việc bình thường hoặc của ngày nghỉ hằng tuần hoặc của ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương x Số sản phẩm làm thêm vào ban đêm |
Ví dụ: Một công ty chế biến thực phẩm trả lương cho công nhân theo sản phẩm. Đơn giá cho mỗi sản phẩm trong ngày làm việc bình thường là 60.000 VNĐ. Công nhân làm thêm giờ vào ban đêm với mức lương được tính như sau:
- Mức lương làm thêm giờ vào ban đêm là 200% cho làm thêm vào ngày nghỉ.
- Mức phụ cấp ban đêm là 30%.
- Công nhân làm thêm 10 sản phẩm vào ban đêm.
Cách tính lương làm thêm giờ ban đêm theo sản phẩm:
- Lương làm thêm giờ= 60.000 VND x 2 x 10 = 1.200.000 VND
- Tiền phụ cấp làm ban đêm= 60.000 VND x 0.3 x 10 = 180.000 VND
- Tiền lương ban đêm = 60.000 VND x 0.2 x 10 = 120.000 VND
- Lương làm thêm giờ ban đêm = 1.200.000 VND + 180.000 VND + 120.000 VND = 1.500.000 VND
Lưu ý:
- Đối với sản phẩm vượt chỉ tiêu vào ngày thường, mức ít nhất bằng 150% so với đơn giá tiền lương theo sản phẩm của ngày làm việc bình thường.
- Đối với sản phẩm vượt chỉ tiêu vào ngày nghỉ hằng tuần, mức ít nhất bằng 200% so với giá tiền lương theo sản phẩm của ngày làm vượt bình thường.
- Đối với sản phẩm làm thêm vào ngày nghỉ lễ, tết, ngày nghỉ có hưởng lương mức ít nhất bằng 300% so với đơn giá tiền lương theo sản phẩm của ngày làm việc bình thường.
Doanh nghiệp cần xác định cách tính lương theo sản phẩm phù hợp với tình hình sản xuất của mình cũng như vị trí làm việc của người lao động để có mức lương hợp lý. Mức lương cần đảm bảo quyền lợi và mức sống của người lao động và gia đình họ.
Xem thêm: Lương cứng là gì?
Xem thêm: Lương cơ bản là gì?
5. Cách đóng BHXH đối với lương theo sản phẩm
Căn cứ Điều 85, Mức đóng và phương thức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc đối với người lao động và người sử dụng lao động được quy định như sau:
Tiền lương tháng đóng BHXH = (tiền lương của 1 sản phẩm x số lượng sản phẩm ước tính 1 ngày NLĐ làm ra) x số ngày làm việc của tháng đó)
Trong đó:
- Mức đóng BHXH đối với NLĐ là 8% mức tiền lương tháng đóng BHXH
- Mức đóng BHXH đối với NSDLĐ là 17% mức tiền lương tháng đóng BHXH
Lưu ý: Theo quy định tại Nghị định 49/2013/NĐ-CP và Thông tư 47/2015/TT-BLĐTBXH, việc tính lương theo sản phẩm yêu cầu người lao động phải hoàn thành số lượng sản phẩm tối thiểu mỗi tháng, như đã được quy định và thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng lao động.
Bài viết trên đây chúng tôi đã cung cấp những thông tin về câu hỏi “trả lương theo sản phẩm là gì?”. Hy vọng bài viết có thể hỗ trợ người lao động cũng như doanh nghiệp hiểu rõ hơn về lương theo sản phẩm và cách tính. Ở những bài viết tiếp theo AZTAX sẽ cung cấp thêm thông tin hữu ích về lương mời các bạn đọc giả đón chờ nhé!
Xem thêm: Mức lương cơ sở hiện nay là bao nhiêu?
Xem thêm: Lương ot là gì?
