Không quyết toán thuế thu nhập cá nhân có bị phạt không? là câu hỏi mà nhiều cá nhân, đặc biệt là những người lao động tự do hoặc có thu nhập không cố định, thường băn khoăn. Trong hệ thống thuế của Việt Nam, việc tuân thủ đúng quy định về quyết toán thuế là một nghĩa vụ quan trọng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ hậu quả của việc trì hoãn và không quyết toán thuế thu nhập cá nhân. Bài viết này AZTAX sẽ giải đáp thắc mắc cá nhân không quyết toán thuế TNCN có bị phạt không? và chỉ ra những rủi ro, cũng như biện pháp cần thiết để tránh vi phạm.
1. Không quyết toán thuế thu nhập cá nhân có bị phạt không?
Việc không quyết toán thuế thu nhập cá nhân có thể không chỉ là một thiếu sót đơn giản, mà còn là một vi phạm pháp lý nghiêm trọng. Nhiều người có thể không nhận thức được tầm quan trọng của việc này, nhưng thực tế, nó có thể dẫn đến những hậu quả không nhỏ, bao gồm các hình thức phạt từ cơ quan thuế.
Theo quy định tại Điều 13 Nghị định 125/2020/NĐ-CP về xử lý vi phạm liên quan đến thời hạn nộp hồ sơ khai thuế, các hành vi vi phạm sẽ được xử phạt như sau:
Xử phạt hành vi vi phạm về thời hạn nộp hồ sơ khai thuế
1. Phạt cảnh cáo đối với hành vi nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn từ 01 ngày đến 05 ngày và có tình tiết giảm nhẹ.
2. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với hành vi nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn từ 01 ngày đến 30 ngày, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này.
3. Phạt tiền từ 5.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với hành vi nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn quy định từ 31 ngày đến 60 ngày.
4. Phạt tiền từ 8.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn quy định từ 61 ngày đến 90 ngày;
b) Nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn quy định từ 91 ngày trở lên nhưng không phát sinh số thuế phải nộp;
c) Không nộp hồ sơ khai thuế nhưng không phát sinh số thuế phải nộp;
d) Không nộp các phụ lục theo quy định về quản lý thuế đối với doanh nghiệp có giao dịch liên kết kèm theo hồ sơ quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp.
5. Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng đối với hành vi nộp hồ sơ khai thuế quá thời hạn trên 90 ngày kể từ ngày hết hạn nộp hồ sơ khai thuế, có phát sinh số thuế phải nộp và người nộp thuế đã nộp đủ số tiền thuế, tiền chậm nộp vào ngân sách nhà nước trước thời điểm cơ quan thuế công bố quyết định kiểm tra thuế, thanh tra thuế hoặc trước thời điểm cơ quan thuế lập biên bản về hành vi chậm nộp hồ sơ khai thuế theo quy định tại khoản 11 Điều 143 Luật Quản lý thuế.
Trường hợp số tiền phạt nếu áp dụng theo khoản này lớn hơn số tiền thuế phát sinh trên hồ sơ khai thuế thì số tiền phạt tối đa đối với trường hợp này bằng số tiền thuế phát sinh phải nộp trên hồ sơ khai thuế nhưng không thấp hơn mức trung bình của khung phạt tiền quy định tại khoản 4 Điều này.
6. Biện pháp khắc phục hậu quả:
a) Buộc nộp đủ số tiền chậm nộp tiền thuế vào ngân sách nhà nước đối với hành vi vi phạm quy định tại các khoản 1, 2, 3, 4 và 5 Điều này trong trường hợp người nộp thuế chậm nộp hồ sơ khai thuế dẫn đến chậm nộp tiền thuế;
b) Buộc nộp hồ sơ khai thuế, phụ lục kèm theo hồ sơ khai thuế đối với hành vi quy định tại điểm c, d khoản 4 Điều này.
Nghị định 125/2020/NĐ-CP, điều 5 khoản 5, quy định về nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thuế và hóa đơn như sau:
Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn
…
5. Đối với cùng một hành vi vi phạm hành chính về thuế, hóa đơn thì mức phạt tiền đối với tổ chức bằng 02 lần mức phạt tiền đối với cá nhân, trừ mức phạt tiền đối với hành vi quy định tại Điều 16, Điều 17 và Điều 18 Nghị định này.
Theo quy định, hành vi không quyết toán thuế thu nhập cá nhân sẽ bị xử phạt hành chính theo quy định của pháp luật. Cảnh cáo là hình thức xử phạt nhẹ nhất.
Ngoài ra, mức phạt tiền đối với cá nhân vi phạm sẽ dao động từ 2.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng, trong khi đối với tổ chức, mức phạt có thể từ 4.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng. Mức phạt cụ thể sẽ phụ thuộc vào thời gian trễ trong việc nộp hồ sơ.
2. Hạn cuối tự quyết toán thuế TNCN 2025 cho năm 2024
Thời hạn quyết toán thuế thu nhập cá nhân là một yếu tố quan trọng mà mỗi người lao động cần nắm rõ để tránh rủi ro phạt và đảm bảo quyền lợi tài chính. Việc không tuân thủ đúng thời gian quy định có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện nghĩa vụ thuế của mỗi cá nhân.
Theo quy định tại Điều 44, Khoản 2, Điểm b Luật Quản lý Thuế 2019, thời hạn nộp hồ sơ khai thuế đối với thuế có kỳ tính thuế theo năm được quy định như sau:
- Đối với hồ sơ quyết toán thuế, thời hạn nộp hồ sơ chậm nhất là ngày cuối cùng của tháng thứ 3 kể từ khi kết thúc năm dương lịch hoặc năm tài chính.
- Đặc biệt, hạn nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cho năm 2024 sẽ là ngày 30/4/2025.
Tuy nhiên, do hạn cuối trùng vào kỳ nghỉ lễ 30/4 và 01/5, từ 30/4 đến hết 04/5/2025 theo thông báo nghỉ lễ của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (Thông báo 6150/TB-BLĐTBXH năm 2024), thời hạn cuối cùng để nộp hồ sơ quyết toán thuế sẽ được dời đến ngày 05/5/2025.
3. Hướng dẫn quyết toán thuế TNCN online 2025
Quyết toán thuế TNCN online ngày càng trở nên phổ biến nhờ tính tiện lợi và nhanh chóng mà nó mang lại. Thay vì phải đến trực tiếp cơ quan thuế, người nộp thuế có thể thực hiện toàn bộ quá trình quyết toán ngay tại nhà qua các nền tảng trực tuyến.
Để thực hiện quyết toán thuế TNCN qua hệ thống thuế điện tử của Tổng cục Thuế, làm theo các bước sau:
Bước 1: Truy cập vào hệ thống
Vào trang web chính thức của Tổng cục Thuế tại: canhan.gdt.gov.vn.
Bước 2: Đăng nhập vào hệ thống
Nhập mã số thuế và mã xác nhận, sau đó nhấn “Tiếp tục”. Tiếp theo, điền mật khẩu mà Tổng cục Thuế đã gửi qua tin nhắn điện thoại và nhấn “Đăng nhập”.
Bước 3: Chọn mục “Quyết toán thuế”
Sau khi đăng nhập thành công, chọn mục “Quyết toán thuế”, tiếp theo chọn “Kê khai trực tuyến”.
Bước 4: Chọn tờ khai quyết toán thuế
Điền đầy đủ thông tin yêu cầu (có dấu *), chọn mẫu tờ khai “02/QTT-TNCN” theo Thông tư 80/2021.
Lưu ý:
- Nếu bạn có hai nguồn thu nhập, đánh dấu vào ô số 2 và nhập các thông tin cần thiết.
- Nếu thu nhập chỉ được khấu trừ qua tổ chức, chọn ô số 3 và khai báo thay đổi nơi làm việc (nếu có).
Điền thông tin đúng với tình hình thuế của bạn và chọn cơ quan thuế quyết toán. Tiếp theo, lựa chọn “Quyết toán theo năm dương lịch”.
Bước 5: Khai báo các thông tin trong tờ khai
Cung cấp các thông tin chi tiết về thu nhập, các khoản giảm trừ và thuế đã nộp. Xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo mọi thông tin đã nhập là chính xác.
Bước 6: Nộp tờ khai
Nhấn vào “Tôi cam đoan số liệu đã khai và hồ sơ đính kèm là đúng và chịu trách nhiệm pháp lý về thông tin khai báo”. Sau đó, chọn “Lưu bản nháp”, “Hoàn thành kê khai” và “Kết xuất XML” để lưu và nộp tờ khai.
Lưu ý quan trọng:
- Nếu mục [44] > 0, bạn cần nhập số tiền thừa vào mục [46] để yêu cầu hoàn thuế.
- Đính kèm chứng từ, ví dụ như hợp đồng lao động (nếu có thay đổi công ty).
Bước 7: Tải lên phụ lục và chứng từ
Sau khi nộp tờ khai, hệ thống yêu cầu bạn tải lên các chứng từ hỗ trợ như chứng từ khấu trừ thuế, hợp đồng lao động (nếu thay đổi công ty).
Như vậy, bạn đã hoàn thành quy trình quyết toán thuế TNCN online cho năm 2025.
4. Đối tượng nào phải quyết toán thuế thu nhập cá nhân?
Quyết toán thuế thu nhập cá nhân là một bước quan trọng trong việc đảm bảo quyền lợi và nghĩa vụ của người lao động đối với Nhà nước. Việc thực hiện quyết toán không chỉ giúp người nộp thuế có cái nhìn rõ ràng hơn về tình hình tài chính của mình mà còn góp phần thực hiện trách nhiệm công dân một cách đầy đủ và minh bạch.
Theo quy định tại Tiểu mục 1 và Tiểu mục 2 Mục 1 của Công văn 9188/CTHN-HKDCN năm 2022 về hướng dẫn quyết toán thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công, các trường hợp như sau:
- Cá nhân cư trú có thu nhập từ tiền lương, tiền công phải thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân trực tiếp với cơ quan thuế, trừ các trường hợp số thuế phải nộp thêm sau khi quyết toán thuế dưới 50.000 đồng.
- Nếu cá nhân có số thuế nộp thừa, họ có thể yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo.
- Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công và thuộc diện được xét giảm thuế do các sự kiện đặc biệt như thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo cũng phải thực hiện quyết toán thuế.
- Các cá nhân là người nước ngoài, khi kết thúc hợp đồng lao động tại Việt Nam, cần phải thực hiện quyết toán thuế với cơ quan thuế trước khi rời khỏi Việt Nam.
Lưu ý: Đối với cá nhân có mặt tại Việt Nam dưới 183 ngày trong năm dương lịch đầu tiên, nhưng nếu tính trong 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam, số ngày có mặt đủ từ 183 ngày trở lên, năm quyết toán thuế sẽ được tính từ 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt.
Ngoài ra, các tổ chức, cá nhân trả thu nhập từ tiền lương, tiền công cũng phải khai quyết toán thuế thu nhập cá nhân, bất kể có phát sinh khấu trừ thuế hay không. Trong trường hợp cá nhân ủy quyền cho tổ chức thực hiện quyết toán thuế và có số thuế phải nộp thêm dưới 50.000 đồng, tổ chức trả thu nhập vẫn phải khai thông tin cá nhân trong hồ sơ quyết toán thuế của tổ chức, nhưng không cần tổng hợp số thuế phải nộp thêm của các cá nhân này.
Trong trường hợp cá nhân là người lao động được điều chuyển từ tổ chức cũ sang tổ chức mới do tổ chức cũ thực hiện sáp nhập, hợp nhất, chia tách hoặc chuyển đổi loại hình doanh nghiệp, tổ chức mới có trách nhiệm thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân đối với cả thu nhập từ tổ chức cũ và tổ chức mới, đồng thời thu lại chứng từ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân của tổ chức cũ đã cấp cho người lao động (nếu có).
5. Đối tượng nào không phải thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân?
Mặc dù việc quyết toán thuế thu nhập cá nhân là nghĩa vụ của nhiều cá nhân, nhưng không phải ai cũng phải thực hiện thủ tục này. Việc hiểu đúng về các trường hợp miễn quyết toán sẽ giúp cá nhân tiết kiệm thời gian và tránh được các rắc rối không cần thiết.
Theo hướng dẫn tại Mục II Công văn 2783/CTTPHCM-TTHT năm 2024, có 04 trường hợp cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công không cần thực hiện quyết toán thuế thu nhập cá nhân:
- Cá nhân có số thuế thu nhập cá nhân phải nộp thêm sau quyết toán mỗi năm từ 50.000 đồng trở xuống. Trong trường hợp này, cá nhân được miễn thuế sẽ tự xác định số tiền thuế được miễn, không cần phải nộp hồ sơ quyết toán thuế thu nhập cá nhân hoặc hồ sơ miễn thuế. Trường hợp quyết toán từ năm 2019 trở về trước đã hoàn thành trước khi Nghị định số 126/2020/NĐ-CP có hiệu lực, sẽ không xử lý hồi tố.
- Cá nhân có số thuế phải nộp ít hơn số thuế đã tạm nộp và không có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ vào kỳ khai thuế tiếp theo.
- Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công ký hợp đồng lao động từ 03 tháng trở lên tại một đơn vị, đồng thời có thu nhập vãng lai tại các nơi khác không quá 10 triệu đồng/tháng và đã bị khấu trừ thuế TNCN theo tỷ lệ 10%, nếu không yêu cầu quyết toán thuế, sẽ không phải quyết toán thuế đối với phần thu nhập này.
- Cá nhân được người sử dụng lao động mua bảo hiểm nhân thọ (ngoại trừ bảo hiểm hưu trí tự nguyện) hoặc bảo hiểm không bắt buộc khác có tích lũy về phí bảo hiểm, trong đó người sử dụng lao động hoặc doanh nghiệp bảo hiểm đã khấu trừ thuế TNCN theo tỷ lệ 10% trên phần phí bảo hiểm người sử dụng lao động đã đóng cho người lao động, thì cá nhân không cần thực hiện quyết toán thuế đối với phần thu nhập này.
6. Trường hợp nào cá nhân được uỷ quyền cho doanh nghiệp quyết toán thuế?
Một số trường hợp, cá nhân có thể uỷ quyền cho doanh nghiệp thực hiện quyết toán thay, nhằm tiết kiệm thời gian và công sức. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rõ những điều kiện và quy định cụ thể để có thể uỷ quyền một cách hợp pháp. Vậy trong trường hợp nào cá nhân có thể uỷ quyền cho doanh nghiệp quyết toán thuế?
Theo Mục 3 Công văn 9188/CTHN-HKDCN năm 2022, cá nhân có thể ủy quyền quyết toán thuế qua tổ chức trả thu nhập trong các trường hợp sau:
- Cá nhân chỉ có thu nhập từ tiền lương, tiền công, ký hợp đồng lao động từ 03 tháng trở lên với một tổ chức và thực tế làm việc tại tổ chức đó vào thời điểm ủy quyền quyết toán thuế. Điều này áp dụng ngay cả khi cá nhân làm việc không đủ 12 tháng trong năm tại tổ chức, đồng thời có thu nhập vãng lai từ các nguồn khác không vượt quá 10 triệu đồng/tháng đã bị khấu trừ thuế TNCN theo tỷ lệ 10% và không yêu cầu quyết toán thuế cho phần thu nhập này.
- Cá nhân là người nước ngoài kết thúc hợp đồng lao động tại Việt Nam và chưa hoàn thành thủ tục quyết toán thuế với cơ quan thuế thì có thể ủy quyền cho tổ chức trả thu nhập hoặc tổ chức, cá nhân khác thực hiện quyết toán thuế thay.
Trường hợp tổ chức trả thu nhập hoặc tổ chức, cá nhân nhận ủy quyền quyết toán thuế phải chịu trách nhiệm về việc khai báo và thanh toán thuế TNCN đúng với số thuế phải nộp thêm hoặc hoàn lại thuế nộp thừa của cá nhân.
- Nếu tổ chức trả thu nhập thực hiện tái cơ cấu doanh nghiệp (chia, tách, hợp nhất, sáp nhập, chuyển đổi) và người lao động được chuyển từ tổ chức cũ sang tổ chức mới, thì người lao động có thể ủy quyền quyết toán thuế cho tổ chức mới, với điều kiện trong năm không có thu nhập từ tiền lương, tiền công tại các nơi khác. Tổ chức mới phải thu lại các chứng từ khấu trừ thuế TNCN do tổ chức cũ cấp và tổng hợp thu nhập, thuế đã khấu trừ để thực hiện quyết toán thuế thay cho người lao động.
- Trong trường hợp chuyển người lao động giữa các tổ chức trong cùng một hệ thống như: Tập đoàn, Tổng công ty, Công ty mẹ – con, hay giữa trụ sở chính và chi nhánh, nguyên tắc ủy quyền quyết toán thuế cũng được áp dụng như trường hợp tổ chức lại doanh nghiệp.
7. Công ty cũ không quyết toán thuế TNCN cho thì phải làm sao?
Quyết toán thuế TNCN không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn thể hiện trách nhiệm cá nhân và ý thức công dân. Bằng cách tự kê khai thuế dựa trên thu nhập hằng năm, mỗi cá nhân có thể nắm rõ tình hình tài chính của mình và đánh giá sự đóng góp vào ngân sách nhà nước. Trong trường hợp công ty cũ không thực hiện quyết toán thuế TNCN, người lao động cần xem xét kỹ lưỡng để đảm bảo tuân thủ quy định.
Theo Điều 16 Khoản 2 Thông tư 156/2013/TT-BTC (sửa đổi, bổ sung bởi Khoản 3, Điều 21 Thông tư 92/2015/TT-BTC), cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công nhưng không thuộc diện được ủy quyền quyết toán thuế phải trực tiếp thực hiện quyết toán với cơ quan thuế. Quy trình kê khai bao gồm:
- Sử dụng tờ khai quyết toán thuế theo mẫu số 02/QTT-TNCN, ban hành kèm Thông tư 92/2015/TT-BTC.
- Nếu đăng ký giảm trừ gia cảnh cho người phụ thuộc, cần điền phụ lục mẫu 02-1/BK-QTT-TNCN.
- Nộp bản sao các chứng từ chứng minh số thuế đã khấu trừ, tạm nộp trong năm hoặc thuế đã nộp ở nước ngoài (nếu có), kèm cam kết chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin.
Theo Khoản 2, Điều 44 Luật Quản lý thuế 2019, hạn chót nộp hồ sơ quyết toán thuế TNCN là ngày cuối cùng của tháng thứ tư sau năm dương lịch.
Bên cạnh đó, Khoản 2, Điều 25 Thông tư 111/2013/TT-BTC quy định rằng tổ chức chi trả thu nhập có trách nhiệm cung cấp chứng từ khấu trừ thuế theo yêu cầu của cá nhân, trừ trường hợp ủy quyền quyết toán.
Do đó, người lao động cần yêu cầu doanh nghiệp đã làm việc trong năm cung cấp chứng từ khấu trừ thuế TNCN. Nếu doanh nghiệp không cung cấp hoặc chậm trễ, cá nhân có thể gặp khó khăn trong quyết toán thuế và cần liên hệ cơ quan thuế để được hỗ trợ.
8. Giải đáp thắc mắc câu hỏi thường gặp
8.1 Không quyết toán thuế thu nhập cá nhân có bị xử phạt không?
Theo quy định tại Điều 13 và Khoản 5, Điều 5 Nghị định 125/2020/NĐ-CP, nếu cá nhân thuộc diện phải quyết toán thuế nhưng không thực hiện, có thể bị xử phạt hành chính.
Mức phạt sẽ tùy thuộc vào thời gian chậm nộp hồ sơ, với hình thức xử phạt từ cảnh cáo đến phạt tiền. Cụ thể:
- Cá nhân vi phạm có thể bị phạt từ 2.000.000 đồng đến 25.000.000 đồng.
- Tổ chức vi phạm có thể bị phạt từ 4.000.000 đồng đến 50.000.000 đồng.
8.2 Thời gian nhận tiền hoàn thuế TNCN là bao lâu?
Theo Điều 75 Luật Quản lý thuế 2019, thời gian giải quyết hồ sơ hoàn thuế được quy định như sau:
- Đối với hồ sơ hoàn thuế trước, kiểm tra sau: Cơ quan thuế sẽ xử lý trong vòng 06 ngày làm việc kể từ khi có thông báo chấp nhận hồ sơ.
- Đối với hồ sơ kiểm tra trước, hoàn thuế sau: Thời gian giải quyết kéo dài 40 ngày làm việc kể từ khi cơ quan thuế ra thông báo bằng văn bản về việc tiếp nhận hồ sơ.
Việc không quyết toán thuế thu nhập cá nhân có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, từ việc bị phạt tiền cho đến việc gặp khó khăn trong các giao dịch tài chính, vay vốn hoặc ảnh hưởng đến uy tín cá nhân. Để tránh những rắc rối này, người lao động cần chủ động thực hiện quyết toán thuế TNCN đúng hạn và chính xác. Nếu còn bất kỳ thắc mắc nào, bạn hãy liên hệ với AZTAX qua HOTLINE: 0932.383.089 để được chuyên gia tư vấn hỗ trợ kịp thời.
