Đơn vị hạch toán phụ thuộc là một phần không thể thiếu trong cấu trúc tổ chức của một doanh nghiệp hoặc tổ chức. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và báo cáo tài chính, đồng thời thể hiện mối quan hệ phụ thuộc giữa các đơn vị khác nhau. Sự hiểu biết sâu rộng về đơn vị hạch toán phụ thuộc là cần thiết để tối ưu hóa quản lý và điều hành các hoạt động kinh doanh một cách hiệu quả. Hãy cùng AZTAX khám phá sâu hơn về vấn đề này nhé!
1. Đơn vị hạch toán phụ thuộc là gì?
Hạch toán phụ thuộc là chế độ tài chính của chi nhánh hoàn toàn phụ thuộc vào công ty mẹ trong hạch toán phụ thuộc. Chi nhánh chủ yếu là nơi tập hợp các chứng từ tài chính và sau đó gửi về công ty mẹ vào cuối mỗi tháng để thực hiện việc kê khai và quyết toán thuế.
Xem thêm: Hạch toán là gì? Đặc điểm và nguyên tắc hạch toán kế toán
Xem thêm: Hạch toán hay hoạch toán, từ nào đúng chính tả?
Xem thêm: Hạch toán độc lập là gì? Quy định hạch toán tài chính độc lập
2. Quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc tổ chức kế toán tại đơn vị hạch toán phụ thuộc
Theo quy định được nêu tại Điều 8 của Thông tư số 200/2014/TT-BTC:
Điều 8. Quyền và trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc tổ chức kế toán tại các đơn vị trực thuộc không có tư cách pháp nhân hạch toán phụ thuộc (gọi tắt là đơn vị hạch toán phụ thuộc)
Doanh nghiệp có trách nhiệm tổ chức bộ máy kế toán và phân cấp hạch toán ở các đơn vị hạch toán phụ thuộc phù hợp với đặc điểm hoạt động, yêu cầu quản lý của mình và không trái với quy định của pháp luật.
Doanh nghiệp quyết định việc kế toán tại đơn vị hạch toán phụ thuộc có tổ chức bộ máy kế toán riêng đối với:
a) Việc ghi nhận khoản vốn kinh doanh được doanh nghiệp cấp: Doanh nghiệp quyết định đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi nhận là nợ phải trả hoặc vốn chủ sở hữu;
b) Đối với các giao dịch mua, bán, điều chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ nội bộ: Doanh thu, giá vốn chỉ được ghi nhận riêng tại từng đơn vị hạch toán phụ thuộc nếu sự luân chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các khâu trong nội bộ về bản chất tạo ra giá trị gia tăng trong sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ. Việc ghi nhận doanh thu từ các giao dịch nội bộ để trình bày trên Báo cáo tài chính của các đơn vị không phụ thuộc vào hình thức của chứng từ kế toán (hóa đơn hay chứng từ luân chuyển nội bộ);
c) Việc phân cấp kế toán tại đơn vị hạch toán phụ thuộc: Tùy thuộc mô hình tổ chức kế toán tập trung hay phân tán, doanh nghiệp có thể giao đơn vị hạch toán phụ thuộc phản ánh đến lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc chỉ phản ánh đến doanh thu, chi phí.
3. Thủ tục, hồ sơ thành lập chi nhánh hạch toán phụ thuộc
Khi thành lập chi nhánh, công ty có thể chọn hình thức hạch toán phụ thuộc và phải chú ý đến các đặc điểm riêng của chi nhánh này trong quá trình hoạt động.
Nếu chi nhánh đặt ở tỉnh khác so với trụ sở chính:
- Chi nhánh kê khai thuế môn bài, thuế giá trị gia tăng tại địa phương chi nhánh.
- Thuế thu nhập doanh nghiệp được đăng ký và giải quyết tại trụ sở chính của công ty.
- Đơn vị kế toán là một phần của công ty.
- Có thể sử dụng hóa đơn riêng.
- Chi nhánh hạch toán phụ thuộc phải chuyển dữ liệu và chứng từ về trụ sở chính để kê khai và quyết toán thuế thu nhập doanh nghiệp.
Nếu chi nhánh nằm trong cùng tỉnh với trụ sở chính, thủ tục kê khai sẽ được thực hiện tại trụ sở chính.
Hồ sơ thành lập chi nhánh hạch toán phụ thuộc bao gồm:
- Thông báo đăng ký hoạt động của chi nhánh (trong đó có lựa chọn hình thức hạch toán phụ thuộc).
- Quyết định và bản sao hợp lệ biên bản họp Hội đồng thành viên đối với công ty TNHH hai thành viên trở lên về việc thành lập chi nhánh.
- Bản sao chứng từ hợp lệ về quyết định bổ nhiệm người đứng đầu chi nhánh.
- Bản sao hợp lệ của giấy tờ chứng thực cá nhân (chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu) còn hiệu lực của người đứng đầu chi nhánh.
- Bản sao hợp lệ Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và bản sao Điều lệ công ty nếu trụ sở chi nhánh khác tỉnh, thành phố so với trụ sở chính của công ty.
- Đối với chi nhánh kinh doanh các ngành, nghề yêu cầu chứng chỉ hành nghề, phải có bản sao hợp lệ của chứng chỉ hành nghề.
- Văn bản ủy quyền cho người/tổ chức khác thực hiện thủ tục.
Hồ sơ này được nộp tại Phòng đăng ký kinh doanh cấp tỉnh/thành phố nơi đặt chi nhánh. Sau khi hoàn thành thủ tục, chi nhánh sẽ được cấp mã số thuế và sử dụng con dấu riêng.
4. Phương pháp khai thuế đối với các đơn vị hạch toán phụ thuộc
Dưới đây là ba phương pháp thường được sử dụng để khai thuế cho đơn vị hạch toán phụ thuộc:
4.1 Kê khai Thuế thu nhập doanh nghiệp (Thuế TNDN):
Dựa trên Điểm c và d, Khoản 1, Điều 12 của Thông tư số 156/2013/TT-BTC:
- Trường hợp người nộp thuế có đơn vị trực thuộc, nhưng có đơn vị hạch toán phụ thuộc, thì đơn vị trực thuộc không cần phải nộp hồ sơ khai thuế TNDN. Khi nộp hồ sơ khai thuế TNDN, người nộp thuế phải khai tập trung tại trụ sở chính, bao gồm cả các khoản phát sinh tại đơn vị trực thuộc.
- Khi người nộp thuế có cơ sở sản xuất (bao gồm cả cơ sở gia công, lắp ráp) hạch toán phụ thuộc hoạt động tại địa bàn khác so với trụ sở chính của đơn vị, khi nộp hồ sơ khai thuế TNDN, phải thực hiện khai tập trung tại trụ sở chính. Điều này bao gồm cả các khoản phát sinh tại nơi có trụ sở chính và nơi có cơ sở sản xuất hạch toán phụ thuộc.
4.2 Kê khai và nộp thuế giá trị gia tăng (GTGT)
Dựa trên Điểm c và d, Khoản 1, Điều 11 của Thông tư số 156/2013/TT-BTC:
- Đơn vị trực thuộc hoạt động ở địa bàn khác so với trụ sở chính sẽ nộp hồ sơ khai thuế GTGT tại cơ quan thuế quản lý trực tiếp của đơn vị đó.Trường hợp đơn vị trực thuộc không có hoạt động bán hàng trực tiếp và không phát sinh doanh thu, người nộp thuế phải thực hiện khai thuế tập trung tại trụ sở chính.
- Nếu người nộp thuế có dự án kinh doanh bất động sản ở tỉnh khác so với nơi có trụ sở chính: người nộp thuế phải đăng ký thuế và nộp thuế theo phương pháp khấu trừ cho hoạt động này với cơ quan thuế địa phương tại nơi có hoạt động kinh doanh bất động sản.
- Đối với người nộp thuế áp dụng khấu trừ, có cơ sở sản xuất trực thuộc (bao gồm cả gia công, lắp ráp) không có bán hàng trực tiếp và không có doanh thu tại tỉnh, thành phố thuộc trung ương khác so với nơi trụ sở chính:
- Nếu có cơ sở sản xuất trực thuộc có hạch toán kế toán, người nộp thuế phải đăng ký và nộp thuế khấu trừ tại địa phương sản xuất. Khi chuyển bán thành phẩm hoặc xuất cho trụ sở chính, phải sử dụng hóa đơn GTGT làm căn cứ kê khai và nộp thuế tại địa phương nơi sản xuất.
- Nếu cơ sở sản xuất trực thuộc không hạch toán kế toán, người nộp thuế phải khai thuế tại trụ sở chính và nộp thuế tại địa phương có cơ sở sản xuất trực thuộc. Số thuế GTGT phải nộp cho các địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc được tính dựa trên tỷ lệ 2% (với hàng hóa chịu thuế suất 10%) hoặc 1% (với hàng hóa chịu thuế suất 5%) trên doanh thu theo giá chưa có thuế GTGT của sản phẩm sản xuất ra. Doanh thu của sản phẩm được xác định dựa trên giá thành hoặc doanh thu của sản phẩm tương tự tại địa phương nơi có cơ sở sản xuất.
- Nếu tổng số thuế GTGT phải nộp cho các địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc vượt quá số thuế GTGT phải nộp tại trụ sở chính, người nộp thuế phải tự phân bổ số thuế phải nộp cho các địa phương này. Phương pháp phân bổ là nhân số thuế GTGT phải nộp tại trụ sở chính với tỷ lệ giữa doanh thu theo giá chưa có thuế GTGT của sản phẩm do cơ sở sản xuất trực thuộc sản xuất ra hoặc sản phẩm tương tự tại địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc trên tổng doanh thu chưa bao gồm thuế GTGT của sản phẩm sản xuất của toàn doanh nghiệp. Nếu người nộp thuế không phát sinh số thuế phải nộp tại trụ sở chính, không cần nộp thuế cho các địa phương nơi có cơ sở sản xuất.
- Người nộp thuế phải lập và gửi “Bảng phân bổ thuế GTGT cho địa phương nơi có trụ sở chính và cho các địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc không thực hiện hạch toán kế toán” theo mẫu số 01-6/GTGT kèm theo Thông tư này, cùng với hồ sơ khai thuế đến cơ quan thuế quản lý trực tiếp. Đồng thời, gửi một bản Bảng phân bổ mẫu số 01-6/GTGT như trên tới các cơ quan thuế quản lý trực tiếp cơ sở sản xuất trực thuộc.
- Số thuế GTGT được phân bổ giữa địa phương nơi có trụ sở chính của người nộp thuế và các địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc được xác định trên Bảng phân bổ theo mẫu số 01-6/GTGT như trên. Người nộp thuế lập chứng từ nộp thuế GTGT cho địa phương nơi có trụ sở chính và từng địa phương nơi có cơ sở sản xuất trực thuộc. Chứng từ nộp thuế phải ghi rõ nguồn thuế vào tài khoản thu ngân sách nhà nước tại Kho bạc nhà nước đồng cấp với cơ quan thuế nơi trụ sở chính và địa phương có cơ sở sản xuất trực thuộc
4.3 Đăng ký và nộp thuế thu nhập cá nhân
Dựa trên Khoản 1, Điều 21, Thông tư số 92/2015/TT-BTC:
Nếu doanh nghiệp ủy quyền cho chi nhánh ký kết hợp đồng lao động với người lao động, nhưng doanh nghiệp chi trả tiền lương cho người lao động đó, thì doanh nghiệp phải chịu trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế và quyết toán thuế thu nhập cá nhân thay cho các cá nhân có ủy quyền quyết toán thuế.
5. Sự khác nhau giữa đơn vị hạch toán độc lập và đơn vị hạch toán phụ thuộc
Giống nhau:
- Cả công ty mẹ và chi nhánh tổ chức bộ máy nhân sự.
- Vốn kinh doanh và hiệu quả sản xuất kinh doanh của chi nhánh được công ty mẹ chịu trách nhiệm khi nộp thuế.
- Hoạt động của chi nhánh tuân theo chủ trương hoặc được ủy quyền từ công ty mẹ.
- Chi nhánh tự kê khai thuế GTGT độc lập với công ty mẹ.
Khác nhau:
- Thuế thu nhập doanh nghiệp:
- Chi nhánh phụ thuộc: chuyển số liệu và chứng từ doanh thu, chi phí về công ty mẹ để hạch toán và thực hiện nghĩa vụ thuế thu nhập doanh nghiệp.
- Chi nhánh hạch toán độc lập: tự xác định chi phí và thu nhập tính thuế, chịu trách nhiệm kê khai và nộp thuế thu nhập doanh nghiệp độc lập với hiệu quả kinh doanh của công ty và các chi nhánh khác.
- Kế toán:
- Chi nhánh phụ thuộc: sổ sách của chi nhánh là một phần của sổ sách chung của công ty mẹ. Bộ phận kế toán của công ty mẹ bao gồm cả kế toán các chi nhánh.
- Chi nhánh hạch toán độc lập: hạch toán đầy đủ sổ sách, báo cáo tài chính và phụ trách kế toán trong chi nhánh hạch toán độc lập theo quy định của Luật kế toán.
Xem thêm: Các bước trong quy trình hạch toán tại một doanh nghiệp
6. Các câu hỏi liên quan về đơn vị hạch toán phụ thuộc
6.1 Đơn vị phụ thuộc là gì?
Đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp là các đơn vị không có tư cách pháp nhân riêng biệt và hoạt động hạch toán phụ thuộc vào doanh nghiệp chính. Các đơn vị này bao gồm các cơ sở kinh doanh trực thuộc, đơn vị không kinh doanh, đơn vị sự nghiệp công lập, và các đơn vị khác được thành lập theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
6.2 Đơn vị trực thuộc là gì?
Các đơn vị trực thuộc là những đơn vị hạch toán phụ thuộc vào doanh nghiệp chính, bao gồm các cơ sở sự nghiệp như trường học, viện nghiên cứu, trung tâm, cùng với các đơn vị kinh doanh, phi kinh doanh và các đơn vị khác được thành lập theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền.
6.3 Hạch toán phụ thuộc là gì?
Hạch toán phụ thuộc là một chế độ tài chính trong đó các chi nhánh chịu sự kiểm soát tài chính của công ty mẹ. Chi nhánh sẽ chuyển toàn bộ dữ liệu và chứng từ liên quan đến doanh thu và chi phí về công ty mẹ để tổng hợp và hạch toán vào BCTC cuối năm. Sổ sách của chi nhánh được coi là một phần của hệ thống sổ sách của công ty mẹ. Bộ phận kế toán của công ty bao gồm cả bộ phận kế toán của các chi nhánh trực thuộc.
Các đơn vị hạch toán phụ thuộc không chỉ đơn thuần là một phần của công ty mẹ mà còn là những đơn vị hoạt động độc lập với trách nhiệm kế toán, khai thuế và quản lý tài chính riêng biệt. Việc phân chia rõ ràng vai trò và nhiệm vụ giữa công ty mẹ và các chi nhánh giúp tối ưu hóa quy trình hoạt động và nâng cao hiệu quả kinh doanh toàn diện. Mọi thắc mắc và cần hỗ trợ về vấn đề này, xin vui lòng liên hệ AZTAX qua hotline: 0932.383.089.
Xem thêm: Hạch toán kế toán là gì? Ngày hạch toán là gì?
Xem thêm: Bảng hạch toán kế toán theo thông tư 200 đầy đủ nhất
