Kế toán thuế là gì? Vai trò của kế toán thuế trong doanh nghiệp

Kế toán thuế là gì? Trong môi trường kinh doanh tại Việt Nam, kế toán thuế không chỉ là một vị trí công việc mà còn là một phần cốt lõi trong hệ thống vận hành doanh nghiệp. Nhiệm vụ của kế toán thuế không dừng lại ở việc kê khai và nộp thuế, mà còn liên quan đến việc giám sát, phân tích và đảm bảo sự tuân thủ pháp luật về thuế một cách chính xác, minh bạch. Ở bài viết này, AZTAX sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về khái niệm kế toán thuế, trách nhiệm đi kèm, cũng như vai trò của bộ phận này trong hoạt động tài chính pháp lý của doanh nghiệp.

1. Kế toán thuế là gì?

Xem thêm: Dịch vụ kế toán

2. Vai trò của kế toán thuế trong doanh nghiệp

Công việc của kế toán thuế là gì mà lại ảnh hưởng đến cả một doanh nghiệp? Kế toán thuế đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật, hạn chế rủi ro về thuế. Công việc kế toán thuế là quản lý và hạch toán thuế hiệu quả giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí, minh bạch tài chính và tránh các sai sót trong quá trình kê khai. Bên cạnh đó, cập nhật kịp thời chính sách thuế mới sẽ hỗ trợ doanh nghiệp đưa ra quyết định đúng đắn và nâng cao uy tín với cơ quan quản lý.

Dưới đây là những vai trò quan trọng của kế toán thuế:

• Quản lý nghĩa vụ thuế: Kế toán thuế đảm nhận việc theo dõi, tính toán và kê khai các loại thuế mà doanh nghiệp phải nộp như thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), và các loại thuế khác. Điều này giúp doanh nghiệp thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế và tránh các khoản phạt không đáng có.
• Đảm bảo tuân thủ pháp luật: Kế toán thuế giúp doanh nghiệp đáp ứng đúng và đủ các yêu cầu pháp luật về thuế, từ việc lập báo cáo thuế đến thực hiện kiểm tra, đối chiếu với cơ quan thuế. Sự tuân thủ này góp phần xây dựng uy tín và giảm thiểu rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.
• Tối ưu hóa chi phí thuế: Thông qua việc áp dụng các chính sách thuế phù hợp và hợp pháp, kế toán thuế giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, giảm thiểu gánh nặng tài chính mà vẫn tuân thủ quy định.
• Cung cấp thông tin hỗ trợ quản lý: Kế toán thuế cung cấp các báo cáo và phân tích liên quan đến thuế, giúp ban lãnh đạo có cái nhìn rõ ràng về tình hình tài chính và đưa ra các quyết định kinh doanh phù hợp.
• Giảm thiểu rủi ro khi thanh tra thuế: Kế toán thuế đảm bảo rằng các số liệu, chứng từ liên quan đến thuế được ghi chép và lưu trữ đầy đủ, chính xác. Điều này giúp doanh nghiệp sẵn sàng đối mặt với các cuộc kiểm tra, thanh tra từ cơ quan thuế mà không gặp bất kỳ vấn đề nào.

Nhờ vào vai trò quan trọng của mình, kế toán thuế không chỉ đảm bảo sự tuân thủ mà còn hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh đầy thách thức.

3. Mô tả công việc kế toán thuế

Kế toán thuế chịu trách nhiệm khai báo, nộp thuế và lập báo cáo thuế cho doanh nghiệp, theo dõi các loại thuế GTGT, thuế TNDN, thuế TNCN, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật và cập nhật chính sách thuế mới nhất.

Vậy các công việc của kế toán thuế là làm gì? Công việc của họ bao gồm nhiều nhiệm vụ quan trọng, được phân chia theo từng thời điểm trong năm.

3.1. Công việc của kế toán thuế làm đầu năm

• Kê khai và nộp thuế môn bài.
• Nộp tờ khai thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) cho tháng 12 hoặc quý 4 năm trước.
• Nộp báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn quý 4 của năm trước.
• Kiểm tra và chuẩn bị sổ sách kế toán cho năm mới.

3.2. Công việc hằng ngày cần làm

• Thu thập, xử lý và kiểm tra tính hợp lệ của hóa đơn đầu vào và đầu ra.
• Hạch toán các nghiệp vụ tài chính, ngân hàng và quỹ tiền mặt.
• Theo dõi các khoản thuế phải nộp và thực hiện nộp thuế đúng hạn.
• Sắp xếp và lưu trữ hóa đơn, chứng từ một cách khoa học.

3.3. Công việc hằng tháng

• Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng (nếu doanh nghiệp kê khai theo tháng).
• Lập tờ khai thuế thu nhập cá nhân.
• Báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn hàng tháng đối với doanh nghiệp mới thành lập.
• Phân bổ công cụ dụng cụ, trích khấu hao tài sản cố định.
• Đối chiếu và cân đối các chỉ tiêu trên bảng cân đối kế toán.

3.4. Công việc hằng quý

• Lập tờ khai thuế giá trị gia tăng theo quý.
• Nộp tờ khai thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp tạm tính.
• Báo cáo tình hình sử dụng hóa đơn trong quý.
• Kiểm tra và đối chiếu các báo cáo tài chính tạm thời.

3.5. Công việc cuối năm

• Hoàn tất các báo cáo tài chính năm.
• Lập báo cáo quyết toán thuế thu nhập cá nhân và thuế thu nhập doanh nghiệp.
• Chuẩn bị sổ sách phục vụ cho quyết toán thuế.
• In và lưu trữ các sổ sách kế toán quan trọng.

4. Trách nhiệm và quyền hạn của kế toán thuế tại doanh nghiệp

Kế toán thuế giữ vai trò quan trọng trong việc đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật về thuế. Bên cạnh việc thực hiện các nghiệp vụ kế toán thuế, kế toán viên còn có những trách nhiệm và quyền hạn cụ thể để đảm bảo hoạt động thuế diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.

4.1 Trách nhiệm của kế toán thuế

Bên cạnh nhiệm vụ chính, kế toán thuế còn đảm nhiệm các công việc bổ trợ như sau:

• Chịu trách nhiệm liên hệ với cơ quan thuế trong trường hợp phát sinh những khó khăn về chính sách, quy định thuế để hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ kịp thời.
• Kiểm tra dữ liệu xuất khẩu tránh việc các thủ tục chưa hợp lệ khi hoàn tất quá trình.
• Soạn thảo các báo cáo tổng hợp liên quan đến thuế theo chu kỳ định sẵn, và linh hoạt chuẩn bị các báo cáo phát sinh đột xuất khi có yêu cầu từ  cơ quan có thẩm quyền.
• Theo dõi sát tiến độ nộp ngân sách nhà nước, tình trạng hoàn thuế cũng như các khoản tồn đọng thuế, giúp doanh nghiệp thực hiện đúng và đủ nghĩa vụ tài chính.
• Thiết kế và cập nhật danh sách hóa đơn VAT, đảm bảo công tác lưu trữ được thực hiện đầy đủ, đúng quy định và tránh phát sinh rủi ro về thất thoát chứng từ.
• Tổng hợp các báo cáo hóa đơn theo dõi quá trình và gửi về Cục Thuế để quản lý.
• Thường xuyên cập nhật các thông tư, nghị định mới liên quan đến lĩnh vực thuế, nhằm nắm bắt kịp thời các điều chỉnh có thể ảnh hưởng đến hoạt động của công ty.
• Thực hiện kiểm tra lại chứng từ giao nhận khi có phát sinh sai lệch, đồng thời tiến hành cập nhật và điều chỉnh báo cáo thuế cũng như doanh thu cho khớp với thực trạng.

4.2. Quyền hạn của kế toán thuế

• Đưa ra đề xuất điều chỉnh hóa đơn, chứng từ: Kế toán thuế có quyền yêu cầu điều chỉnh các hóa đơn, chứng từ không hợp lệ để đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật và tránh ảnh hưởng đến việc kê khai thuế.
• Đánh giá và nhận xét về chênh lệch số liệu liên quan đến thuế: Khi phát hiện sự chênh lệch giữa các số liệu kế toán và báo cáo thuế, kế toán viên có quyền đưa ra nhận xét, kiến nghị nhằm đảm bảo số liệu chính xác và minh bạch.
• Tương tác và làm việc với cơ quan thuế: Kế toán thuế được quyền đại diện doanh nghiệp làm việc với cơ quan thuế trong các vấn đề liên quan đến kê khai, quyết toán, kiểm tra thuế hoặc giải trình số liệu.
• Chỉ cung cấp thông tin khi được cấp trên cho phép: Việc bảo mật thông tin thuế là nguyên tắc quan trọng. Kế toán viên chỉ cung cấp các thông tin liên quan đến thuế khi có sự đồng ý của ban lãnh đạo để tránh làm lộ dữ liệu nội bộ doanh nghiệp.

5. Kỹ năng cần có để làm kế toán thuế

Để làm tốt công việc kế toán thuế, kế toán viên cần trang bị đầy đủ các kỹ năng quan trọng nhằm đảm bảo tính chính xác và giảm thiểu rủi ro.

• Kiến thức chuyên môn: Nắm vững quy định pháp luật về thuế và các nguyên tắc kế toán để thực hiện đúng các nghĩa vụ thuế cho doanh nghiệp.
• Sử dụng phần mềm kế toán: Thành thạo các phần mềm như MISA, Fast, HTKK giúp kê khai và quản lý sổ sách chính xác, nhanh chóng.
• Phân tích số liệu và giải quyết vấn đề: Kiểm tra, đối chiếu báo cáo tài chính, phát hiện sai sót và đưa ra các giải pháp phù hợp.
• Kỹ năng giao tiếp: Làm việc hiệu quả với cơ quan thuế, giải trình rõ ràng và xây dựng mối quan hệ tốt.
• Quản lý thời gian: Sắp xếp công việc hợp lý, đảm bảo kê khai và nộp thuế đúng hạn, tránh vi phạm quy định.

6. Phân biệt kế toán thuế và kiểm toán

Trên đây là những phân tích chi tiết nhằm giải đáp cho câu hỏi kế toán thuế là gì. Tùy theo quy mô và lĩnh vực hoạt động, mỗi doanh nghiệp sẽ có cách tổ chức công việc kế toán thuế khác nhau. Tuy nhiên, một điểm chung không thể phủ nhận là nếu doanh nghiệp không có bộ phận kế toán thuế chuyên nghiệp hoặc thuê dịch vụ kế toán uy tín, rất dễ gặp rủi ro về thuế, dẫn đến hệ lụy về pháp lý hoặc tài chính. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với AZTAX qua HOTLINE: 0932.383.089 để được tư vấn cụ thể hơn.

7. Một số câu hỏi thường gặp khi làm kế toán thuế

7.1. Bằng cấp yêu cầu tối thiểu để làm kế toán thuế là gì?

Để trở thành kế toán thuế, bạn cần có ít nhất bằng cử nhân chuyên ngành Kế toán, Tài chính hoặc Quản trị Kinh doanh. Các chứng chỉ bổ sung như CPA, ACCA sẽ giúp tăng lợi thế cạnh tranh.

7.2. Làm thế nào để hạn chế rủi ro khi làm kế toán thuế?

Kế toàn thuế làm những gì mà có thể mang lại rủi ro cho doanh nghiệp? Một trong những lĩnh vực đòi hỏi sự cẩn trọng và chính xác cao, bởi bất kỳ sai sót nào cũng có thể dẫn đến những rủi ro pháp lý hoặc thiệt hại tài chính cho doanh nghiệp. Để hạn chế rủi ro trong quá trình thực hiện kế toán thuế, các kế toán viên cần tuân thủ một số nguyên tắc quan trọng dưới đây.

Cập nhật thường xuyên các quy định pháp luật về thuế

Hệ thống pháp luật về thuế thường xuyên thay đổi và bổ sung các quy định mới. Vì vậy, kế toán viên cần theo dõi và cập nhật kịp thời những thông tư, nghị định và luật thuế mới nhất để áp dụng đúng cho doanh nghiệp. Việc nắm vững các quy định này giúp hạn chế sai sót trong kê khai, tránh tình trạng nộp thiếu hoặc sai thuế, từ đó giảm thiểu nguy cơ bị xử phạt từ cơ quan thuế.

Một số cách cập nhật thông tin hiệu quả bao gồm:

• Theo dõi các trang web chính thức của cơ quan thuế.
• Tham gia các hội thảo, khóa đào tạo về thuế.
• Thường xuyên trao đổi với các chuyên gia trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán.

Đảm bảo kê khai và nộp thuế đúng hạn

Việc kê khai và nộp thuế đúng hạn là nghĩa vụ quan trọng mà mỗi doanh nghiệp phải thực hiện. Trễ hạn nộp thuế không chỉ làm tăng chi phí do bị phạt chậm nộp, mà còn ảnh hưởng đến uy tín của doanh nghiệp với cơ quan quản lý thuế.

Kế toán viên cần xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng loại thuế, bao gồm:

• Lập lịch kê khai và nộp thuế định kỳ.
• Kiểm tra kỹ các số liệu trước khi kê khai.
• Sử dụng phần mềm hỗ trợ kê khai thuế để tránh nhầm lẫn và tiết kiệm thời gian.

Đặc biệt, cần lưu ý các mốc thời gian nộp thuế quan trọng như thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) để đảm bảo thực hiện đúng hạn.

Kiểm tra kỹ các hóa đơn, chứng từ để tránh sai sót

Sai sót trong hóa đơn, chứng từ là nguyên nhân phổ biến dẫn đến việc kê khai sai thuế. Để hạn chế rủi ro này, kế toán viên cần thực hiện kiểm tra chặt chẽ các hóa đơn đầu vào và đầu ra của doanh nghiệp.

Các bước kiểm tra bao gồm:

• Đảm bảo thông tin trên hóa đơn chính xác và đầy đủ (tên, mã số thuế, địa chỉ, số tiền, thuế suất…).
• Kiểm tra tính hợp lệ và hợp pháp của hóa đơn theo quy định hiện hành.
• Đối chiếu hóa đơn với chứng từ liên quan để đảm bảo sự khớp đúng.

Ngoài ra, kế toán viên cũng cần lưu ý các trường hợp hóa đơn bị sai sót hoặc bị cơ quan thuế từ chối để kịp thời xử lý, tránh ảnh hưởng đến việc quyết toán thuế của doanh nghiệp.

Lưu trữ và bảo quản hồ sơ thuế đầy đủ

Lưu trữ hồ sơ thuế là một phần quan trọng trong công tác kế toán, giúp doanh nghiệp đối chiếu và giải trình khi có yêu cầu từ cơ quan thuế. Hồ sơ thuế cần được lưu trữ đầy đủ, đúng quy định và đảm bảo tính bảo mật.

Một số loại hồ sơ quan trọng cần lưu trữ bao gồm:

• Tờ khai thuế GTGT, TNDN, TNCN.
• Hóa đơn đầu vào, đầu ra.
• Hợp đồng kinh tế, bảng lương, sổ sách kế toán.
• Các biên lai, chứng từ nộp thuế.

Kế toán viên cần phân loại và sắp xếp hồ sơ theo từng kỳ kê khai để dễ dàng tra cứu khi cần thiết. Đồng thời, có thể lưu trữ hồ sơ dưới dạng bản cứng và bản mềm để đảm bảo an toàn dữ liệu.

7.3. Lộ trình thăng tiến của kế toán thuế

Lộ trình thăng tiến của kế toán thuế bạn có thể tham khảo như sau: Kế toán thuế viên → Kế toán tổng hợp → Kế toán trưởng → Giám đốc tài chính (CFO).

Hoặc có thể phát triển theo hướng chuyên gia tư vấn thuế hoặc kiểm toán thuế tại các công ty kiểm toán lớn.