Cho thuê tài chính là gì? là câu hỏi được nhiều doanh nghiệp và cá nhân quan tâm khi tìm hiểu về các phương thức huy động và sử dụng tài sản hiệu quả. Đây là một hình thức thuê tài sản đặc biệt, trong đó bên thuê có quyền sử dụng tài sản trong suốt thời hạn thuê và thường kèm theo quyền mua lại tài sản sau khi hợp đồng kết thúc. Bài viết này sẽ giúp bạn nắm bắt rõ khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa thực tiễn của cho thuê tài chính trong hoạt động kinh doanh. Hãy cùng AZTAX tìm hiểu nhé!
1. Cho thuê tài chính là gì?
Theo Khoản 7, Điều 3 của Nghị định 39/2014/NĐ-CP, cho thuê tài chính là một hình thức cấp tín dụng trung và dài hạn, được tiến hành theo hợp đồng cho thuê tài chính giữa bên cho thuê và bên thuê tài chính.
Bản chất của cho thuê tài chính:
- Bên cho thuê tài chính có trách nhiệm mua tài sản theo yêu cầu của bên thuê và giữ quyền sở hữu hợp pháp đối với tài sản đó trong toàn bộ thời gian thuê.
- Tài sản cho thuê tài chính có thể bao gồm máy móc, thiết bị hoặc các tài sản khác, phù hợp với quy định do Ngân hàng Nhà nước ban hành trong từng giai đoạn.
- Bên thuê tài chính được quyền sử dụng tài sản trong thời hạn thuê và có nghĩa vụ thanh toán tiền thuê theo cam kết trong hợp đồng.
- Với hình thức này, doanh nghiệp có thể sử dụng tài sản mà không cần mua đứt ngay từ đầu, giúp tối ưu dòng tiền và kế hoạch tài chính.
2. Đặc điểm nổi bật của cho thuê tài chính
Cho thuê tài chính là một hình thức hoạt động tài chính đặc biệt, giúp các doanh nghiệp tiếp cận vốn mà không cần phải sở hữu trực tiếp tài sản. Hình thức này không chỉ mang lại lợi ích về mặt tài chính mà còn giúp các doanh nghiệp linh hoạt hơn trong việc quản lý tài sản và dòng tiền.
Cho thuê tài chính là một hình thức cấp tín dụng trung hạn và dài hạn, đóng vai trò quan trọng trong hoạt động đầu tư của doanh nghiệp. Do đó, trước khi ký kết hợp đồng, doanh nghiệp cần nắm rõ những đặc điểm sau để đưa ra quyết định phù hợp:
- Chỉ áp dụng với tài sản động sản: Khác với các hình thức cho thuê khác, cho thuê tài chính chỉ áp dụng đối với máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải và các loại tài sản di động khác theo quy định pháp luật.
- Tính chất cấp vốn: Đây là một hình thức tài trợ vốn, giúp bên thuê có thể sử dụng tài sản mà không cần phải mua đứt ngay từ đầu, hỗ trợ doanh nghiệp duy trì dòng tiền linh hoạt.
- Hợp đồng có tính ràng buộc cao: Trong suốt thời gian thuê, không bên nào được đơn phương chấm dứt hợp đồng, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc có quy định đặc biệt theo pháp luật.
- Quyền sở hữu tài sản thuộc về bên cho thuê: Công ty cho thuê tài chính giữ quyền sở hữu tài sản trong suốt thời gian thuê, trong khi bên thuê có trách nhiệm thanh toán cả gốc lẫn lãi theo lịch trình đã cam kết.
- Lựa chọn sau khi hết hạn thuê: Khi hợp đồng kết thúc, bên thuê có thể mua lại tài sản với mức giá tượng trưng, tùy theo điều khoản đã thỏa thuận trước đó.
- Không yêu cầu tài sản thế chấp: Đây là một ưu điểm lớn, giúp doanh nghiệp không cần thế chấp tài sản như khi vay vốn ngân hàng. Đồng thời, bên thuê cũng không phải chịu rủi ro về sự mất giá hay hao mòn tự nhiên của tài sản theo thời gian.
- Với những đặc điểm trên, cho thuê tài chính trở thành giải pháp tài trợ hiệu quả, giúp doanh nghiệp tiếp cận tài sản cần thiết mà không gây áp lực tài chính ngay từ ban đầu.
3. Đối tượng cho thuê tài chính những ai?
Đối tượng cho thuê tài chính là các tổ chức, cá nhân có quyền sở hữu tài sản và muốn cho phép bên khác sử dụng tài sản đó trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời nhận lại khoản thanh toán cho việc cho thuê. Đối tượng cho thuê tài chính có thể bao gồm các công ty tài chính, ngân hàng, tổ chức tín dụng, hoặc các doanh nghiệp sở hữu tài sản có giá trị cao như máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải.
Cho thuê tài chính là một giải pháp tài trợ tài sản phổ biến, giúp các tổ chức và cá nhân có thể sở hữu, sử dụng tài sản mà không cần thanh toán toàn bộ chi phí ngay từ đầu. Các đối tượng phù hợp với hình thức này bao gồm:
Doanh nghiệp
Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), thường lựa chọn thuê tài chính để đầu tư vào máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, dây chuyền sản xuất nhằm phát triển kinh doanh mà không cần bỏ ra một khoản vốn lớn ban đầu. Một số ngành nghề phổ biến sử dụng dịch vụ thuê tài chính gồm:
- Xây dựng & công trình: Máy móc thi công, xe cẩu, xe xúc lật.
- Y tế & chăm sóc sức khỏe: Máy chụp X-quang, máy xét nghiệm, thiết bị y tế chuyên dụng.
- Vận tải & logistics: Xe tải, xe container, tàu chở hàng.
- Sản xuất công nghiệp: Dây chuyền sản xuất, robot tự động hóa, thiết bị cơ khí.
- Năng lượng & khai khoáng: Máy khai thác, máy phát điện, thiết bị xử lý môi trường.
Cá nhân
Ngoài doanh nghiệp, cá nhân cũng có thể tham gia thuê tài chính nếu đáp ứng điều kiện về năng lực tài chính và mục đích sử dụng tài sản hợp lý. Những đối tượng cá nhân có thể bao gồm:
- Chủ doanh nghiệp nhỏ hoặc hộ kinh doanh cần đầu tư vào máy móc, thiết bị để mở rộng sản xuất.
- Người hoạt động trong lĩnh vực vận tải muốn thuê xe tải, xe khách, xe du lịch để phục vụ công việc.
- Bác sĩ, chủ phòng khám tư nhân muốn thuê thiết bị y tế mà không cần mua ngay.
Tổ chức phi lợi nhuận, đơn vị sự nghiệp
- Ngoài doanh nghiệp và cá nhân, một số tổ chức như trường học, bệnh viện tư nhân, viện nghiên cứu cũng có thể tham gia thuê tài chính để trang bị máy móc, thiết bị chuyên dụng phục vụ hoạt động của mình.
- Như vậy, thuê tài chính không giới hạn đối tượng mà mở rộng đến bất kỳ cá nhân, doanh nghiệp hoặc tổ chức nào có nhu cầu sử dụng tài sản mà chưa thể mua ngay, miễn là đáp ứng được yêu cầu về năng lực tài chính và phương án sử dụng tài sản hợp lý.
4. Các hoạt động của công ty cho thuê tài chính
Các hoạt động của công ty cho thuê tài chính chủ yếu xoay quanh việc cung cấp dịch vụ cho thuê tài sản, bao gồm các tài sản như máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải và bất động sản. Công ty cho thuê tài chính thực hiện các giao dịch cho thuê dài hạn hoặc ngắn hạn, đồng thời có thể cung cấp các dịch vụ bảo trì, bảo dưỡng và hỗ trợ tài chính cho khách hàng.
4.1 Hoạt động ngân hàng của công ty cho thuê tài chính
Công ty cho thuê tài chính là một loại hình công ty tài chính chuyên biệt, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực cho thuê tài chính theo quy định pháp luật. Theo Nghị định 39/2014/NĐ-CP, các công ty này phải đảm bảo rằng dư nợ cho thuê tài chính chiếm tối thiểu 70% tổng dư nợ cấp tín dụng, khẳng định vai trò cốt lõi của loại hình tài trợ này trong danh mục hoạt động của họ.
Dưới đây là những hoạt động mà các công ty cho thuê tài chính được phép thực hiện theo Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi, bổ sung 2017) và Nghị định 39/2014/NĐ-CP:
- Cho thuê tài chính: Hoạt động cốt lõi, trong đó công ty mua tài sản theo yêu cầu của bên thuê và cho thuê lại trong một thời gian nhất định.
- Mua và cho thuê lại (lease-back): Hỗ trợ doanh nghiệp huy động vốn bằng cách bán tài sản đang sử dụng cho công ty cho thuê tài chính, sau đó thuê lại để tiếp tục vận hành.
- Tư vấn tài chính và đầu tư: Hướng dẫn khách hàng về các giải pháp tài chính phù hợp với nhu cầu thuê tài sản.
- Huy động vốn: Thực hiện vay vốn từ tổ chức tín dụng, phát hành trái phiếu hoặc nhận vốn ủy thác để mở rộng hoạt động.
- Cung cấp dịch vụ thanh toán: Bao gồm các hoạt động hỗ trợ liên quan đến thanh toán tiền thuê, quản lý dòng tiền.
- Các hoạt động khác theo quy định pháp luật: Ngoài các nghiệp vụ chính, công ty cho thuê tài chính có thể tham gia các hoạt động được cấp phép khác theo quy định từng thời kỳ.
- Nhờ những hoạt động này, công ty cho thuê tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận tài sản mà không cần bỏ ra khoản đầu tư lớn ban đầu, đồng thời giúp tối ưu hóa nguồn vốn lưu động và nâng cao hiệu quả sử dụng tài sản.
4.2 Hoạt động cho thuê tài chính
Công ty cho thuê tài chính là một loại hình tổ chức tài chính chuyên biệt, tập trung chủ yếu vào hoạt động cho thuê tài chính theo quy định pháp luật. Theo Nghị định 39/2014/NĐ-CP, các công ty này phải đảm bảo rằng dư nợ cho thuê tài chính chiếm ít nhất 70% tổng dư nợ cấp tín dụng, thể hiện tầm quan trọng của loại hình tài trợ này trong danh mục kinh doanh của họ.
Cụ thể, theo Luật Các tổ chức tín dụng 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) và Nghị định 39/2014/NĐ-CP, các công ty cho thuê tài chính có thể thực hiện các hoạt động sau:
- Cho thuê tài chính: Cung cấp tài sản cho khách hàng theo hợp đồng cho thuê tài chính, giúp họ tiếp cận tài sản mà không cần đầu tư vốn lớn ban đầu.
- Mua và cho thuê lại (lease-back): Doanh nghiệp có thể bán tài sản đang sử dụng cho công ty cho thuê tài chính, sau đó thuê lại để tiếp tục vận hành.
- Huy động vốn: Gồm vay từ tổ chức tín dụng, phát hành trái phiếu hoặc nhận vốn ủy thác từ các tổ chức trong và ngoài nước để mở rộng hoạt động kinh doanh.
- Tư vấn tài chính và đầu tư: Cung cấp giải pháp tài chính phù hợp với nhu cầu thuê tài sản của khách hàng, giúp họ tối ưu hóa dòng tiền.
- Dịch vụ thanh toán: Hỗ trợ khách hàng quản lý dòng tiền, thực hiện các giao dịch tài chính liên quan đến hoạt động thuê tài sản.
- Các hoạt động khác theo quy định: Ngoài những nghiệp vụ chính, công ty cho thuê tài chính có thể thực hiện các hoạt động khác theo quy định của pháp luật trong từng thời kỳ.
- Nhờ những hoạt động này, công ty cho thuê tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp và cá nhân tiếp cận tài sản phục vụ sản xuất, kinh doanh, đồng thời tối ưu hóa nguồn vốn một cách hiệu quả.
4.3 Hoạt động mở tài khoản của công ty cho thuê tài chính
- Mở tài khoản tại Ngân hàng Nhà nước: Nếu công ty cho thuê tài chính có hoạt động nhận tiền gửi, bắt buộc phải mở tài khoản tiền gửi tại Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Đồng thời, công ty phải duy trì số dư bình quân trên tài khoản này không được thấp hơn mức dự trữ bắt buộc theo quy định pháp luật.
- Mở tài khoản tại ngân hàng thương mại: Ngoài tài khoản tại NHNN, công ty cho thuê tài chính có thể mở tài khoản thanh toán tại các ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài để thực hiện các giao dịch tài chính, thanh toán và quản lý dòng tiền một cách linh hoạt.
4.4 Hoạt động góp vốn, mua cổ phần của công ty cho thuê tài chính
Theo quy định pháp luật, công ty cho thuê tài chính không được phép góp vốn, mua cổ phần hoặc tham gia thành lập công ty con, công ty liên kết dưới bất kỳ hình thức nào.
Quy định này nhằm đảm bảo tính chuyên biệt trong hoạt động cho thuê tài chính, hạn chế rủi ro và tránh tình trạng công ty cho thuê tài chính mở rộng đầu tư ngoài lĩnh vực cấp tín dụng, ảnh hưởng đến an toàn tài chính và quyền lợi của các bên liên quan.
4.5 Các hoạt động khác của công ty cho thuê tài chính
Ngoài hoạt động cốt lõi là cho thuê tài chính, công ty cho thuê tài chính còn được phép thực hiện một số hoạt động khác theo quy định của pháp luật, cụ thể:
- Nhận vốn ủy thác từ Chính phủ, tổ chức hoặc cá nhân để thực hiện hoạt động cho thuê tài chính. Đối với cá nhân, việc tiếp nhận vốn ủy thác phải tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước.
- Tham gia đấu thầu tín phiếu Kho bạc trong các đợt đấu thầu do Ngân hàng Nhà nước tổ chức.
- Thực hiện mua, bán trái phiếu Chính phủ, góp phần quản lý dòng vốn hiệu quả.
- Kinh doanh và cung ứng dịch vụ ngoại hối, đồng thời thực hiện ủy thác cho thuê tài chính theo quy định hiện hành.
- Làm đại lý kinh doanh bảo hiểm, mở rộng phạm vi dịch vụ tài chính.
- Cung cấp dịch vụ tư vấn trong lĩnh vực ngân hàng, tài chính và đầu tư cho khách hàng có nhu cầu thuê tài chính.
- Thực hiện hoạt động mua và cho thuê lại, tạo điều kiện cho khách hàng linh hoạt hơn trong việc sử dụng tài sản.
- Chuyển nhượng các khoản phải thu từ hợp đồng cho thuê tài chính cho tổ chức hoặc cá nhân theo quy định của Ngân hàng Nhà nước.
(Điều 16 Nghị định 39/2014/NĐ-CP)
5. Quy định về cho thuê tài chính tại Việt Nam
Quy định về cho thuê tài chính tại Việt Nam được thiết lập để đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong hoạt động cho thuê tài sản, đồng thời bảo vệ quyền lợi của cả bên cho thuê và bên thuê. Các quy định này bao gồm các yêu cầu về giấy phép hoạt động, các hình thức cho thuê, cũng như các điều kiện và thủ tục liên quan đến việc ký kết hợp đồng cho thuê tài chính.
Theo quy định pháp luật Việt Nam hiện hành, hoạt động cấp tín dụng trung và dài hạn dưới hình thức thuê tài chính phải đáp ứng các điều kiện sau:
Quyền sở hữu hoặc tiếp tục thuê sau khi kết thúc hợp đồng
- Khi hợp đồng thuê tài chính kết thúc, bên thuê có thể nhận quyền sở hữu tài sản hoặc tiếp tục thuê theo thỏa thuận đã ký giữa hai bên.
Quyền ưu tiên mua lại tài sản
- Bên thuê có quyền ưu tiên mua tài sản đã thuê với mức giá danh nghĩa thấp hơn giá trị thực tế của tài sản tại thời điểm chuyển nhượng.
Thời gian thuê tài sản
- Thời hạn thuê tài sản phải đảm bảo tối thiểu 60% thời gian cần thiết để khấu hao tài sản thuê. Thời gian thuê phải nằm trong khoảng từ 13 tháng đến tối đa 84 tháng, tùy theo loại tài sản và thỏa thuận cụ thể trong hợp đồng.
6. Thuê mua tài chính gồm các loại tài sản nào?
Thuê mua tài chính là hình thức cho thuê tài sản với cam kết chuyển nhượng quyền sở hữu tài sản cho bên thuê sau một thời gian nhất định. Các loại tài sản có thể được đưa vào hình thức thuê mua tài chính bao gồm máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải, bất động sản, và các tài sản có giá trị sử dụng lâu dài khác.
Bất kỳ tài sản nào đáp ứng điều kiện theo quy định đều có thể tham gia vào hợp đồng thuê tài chính. Dưới đây là một số loại tài sản cố định phổ biến thường được các công ty cho thuê tài chính cung cấp:
Phương tiện vận tải
- Các loại xe chuyên dụng như xe đầu kéo, sơ mi rơ moóc, container.
- Xe khách, xe du lịch phục vụ vận tải hành khách.
Máy móc phục vụ thi công và khai thác
- Xe chuyên dụng trong xây dựng như xe ben, xe bồn, xe bơm bê tông, xe trộn bê tông.
- Trạm trộn bê tông và các thiết bị liên quan.
Thiết bị công nghiệp và sản xuất
- Máy móc cơ khí phục vụ ngành công nghiệp phụ trợ.
- Máy móc trong ngành in ấn, sản xuất bao bì, ngành nhựa.
Thiết bị y tế
- Máy X-quang, máy siêu âm, máy chụp CT, máy MRI.
- Thiết bị nha khoa, máy xét nghiệm và các thiết bị chẩn đoán hình ảnh khác.
- Nhờ hình thức thuê tài chính, doanh nghiệp có thể sử dụng tài sản ngay mà không cần bỏ ra số vốn lớn, đồng thời có quyền sở hữu tài sản sau khi kết thúc hợp đồng theo thỏa thuận.
7. Điều kiện để công ty cho thuê tài chính hoạt động
Theo quy định tại Khoản 1, Điều 13, Nghị định 39/2014/NĐ-CP, một công ty cho thuê tài chính muốn đi vào hoạt động cần phải đáp ứng các điều kiện sau:
Điều kiện chung:
- Có đội ngũ nhân sự có trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu về năng lực hoạt động trong lĩnh vực tài chính.
- Hệ thống cơ sở vật chất, công nghệ, trang thiết bị và các quy định nội bộ phải đảm bảo đáp ứng yêu cầu hoạt động ngân hàng theo quy định pháp luật.
- Thỏa mãn đầy đủ các điều kiện nghiệp vụ do Ngân hàng Nhà nước ban hành đối với hoạt động ngân hàng.
Đối với các công ty tài chính đã thành lập trước ngày 25/06/2014 và muốn bổ sung hoạt động cho thuê tài chính, ngoài các điều kiện chung, cần đáp ứng thêm:
- Tuân thủ đầy đủ các tỷ lệ bảo đảm an toàn theo quy định trong suốt các quý của năm liền kề trước thời điểm đăng ký mở rộng hoạt động.
- Tỷ lệ nợ xấu phải nằm trong giới hạn do Ngân hàng Nhà nước quy định.
- Không bị xử phạt hành chính liên quan đến lĩnh vực tiền tệ hoặc ngân hàng trong vòng 01 năm trước thời điểm đề nghị bổ sung hoạt động.
- Hoạt động kinh doanh có lãi liên tục trong ít nhất 02 năm liên tiếp trước năm đăng ký bổ sung dịch vụ.
- Việc đáp ứng đầy đủ các điều kiện trên sẽ đảm bảo công ty cho thuê tài chính được phép hoạt động hợp pháp và duy trì sự ổn định trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng.
8. Câu hỏi liên quan
8.1 Trường hợp nào dẫn đến hợp đồng cho thuê tài chính?
- Khi hợp đồng thuê chấm dứt, bên thuê sẽ được nhận quyền sở hữu tài sản từ bên cho thuê.
- Ngay tại thời điểm bắt đầu hợp đồng, bên thuê có quyền chọn mua lại tài sản với mức giá dự kiến thấp hơn giá trị thị trường vào thời điểm kết thúc thuê
- Thời hạn thuê cần chiếm phần lớn thời gian sử dụng của tài sản, ngay cả trong trường hợp không xảy ra việc chuyển giao quyền sở hữu cho bên thuê.
- Tại thời điểm bắt đầu thuê, giá trị hiện tại của các khoản thanh toán thuê tối thiểu phải chiếm phần đáng kể so với giá trị hợp lý của tài sản
- Tài sản được thuê là loại chuyên biệt, chỉ phù hợp để bên thuê khai thác mà không cần phải cải tạo hay sửa đổi đáng kể
8.2 Điều kiện để hợp đồng cho thuê tài sản được coi là hợp đồng thuê tài chính
Để được phân loại là hợp đồng thuê tài chính theo quy định tại điểm b khoản 1 Điều 15 Thông tư 31/2019/TT-NHNN, hợp đồng thuê tài sản cần đáp ứng ít nhất một trong ba tiêu chí sau:
- Trong trường hợp bên thuê chủ động chấm dứt hợp đồng, mọi tổn thất phát sinh liên quan sẽ do bên thuê chịu trách nhiệm bồi thường.
- Các khoản thu nhập hoặc tổn thất phát sinh từ việc biến động giá trị hợp lý của phần giá trị còn lại của tài sản thuê sẽ thuộc về bên thuê.
-
Sau khi hợp đồng kết thúc, bên thuê có thể tiếp tục sử dụng tài sản với mức giá thuê thấp hơn mức giá thị trường tại thời điểm đó.
Lưu ý: Đối với các hợp đồng thuê liên quan đến quyền sử dụng đất, thông thường sẽ được xếp vào loại thuê hoạt động.
8.3 Quy định lãi suất biên đi vay trong hợp đồng tài chính
Lãi suất biên đi vay trong hợp đồng thuê tài chính được hiểu là mức lãi mà bên thuê phải trả trong trường hợp tham gia một hợp đồng thuê tài chính có đặc điểm tương đồng, hoặc lãi suất được áp dụng tại thời điểm bắt đầu thuê trong trường hợp bên thuê phải vay một khoản tiền tương ứng để mua tài sản, với kỳ hạn và hình thức đảm bảo giống nhau.
Như vậy, hiểu rõ cho thuê tài chính là gì sẽ giúp doanh nghiệp chủ động hơn trong việc lựa chọn giải pháp sử dụng tài sản phù hợp, tối ưu nguồn lực tài chính mà vẫn đảm bảo hiệu quả hoạt động. Với cơ chế vận hành linh hoạt và nhiều lợi ích đi kèm, cho thuê tài chính ngày càng trở thành công cụ quan trọng trong chiến lược phát triển của nhiều tổ chức kinh tế. Nếu bạn còn thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với AZTAX qua HOTLINE: 0932.383.089 để được tư vấn.
